علائم اسید اوریک بالا
اسید اوریک یکی از فرآورده‌های متابولیسم پورین‌ها است؛ پورین‌ها ترکیباتی هستند که به‌طور طبیعی در بدن تولید شده و در برخی مواد غذایی مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و حبوبات نیز یافت می‌شوند. در حالت طبیعی، اسید اوریک از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، اما در صورت تولید بیش از حد یا دفع ناکافی، سطح آن در خون افزایش می‌یابد. این وضعیت که به آن هایپراوریسمی (Hyperuricemia) گفته می‌شود، ممکن است بدون علامت باشد یا با علائم بالینی متعددی همراه شود. شناخت علائم این مشکل، نقش مهمی در پیشگیری از عوارضی مانند نقرس و سنگ کلیه دارد.
علائم بالینی اسید اوریک بالا
علائم بالینی اسید اوریک بالا (هایپراوریسمی) می‌توانند پنهان یا آشکار باشند. بسیاری از افراد تا زمانی که عارضه‌ای بروز نکند متوجه سطح بالای اسید اوریک خود نمی‌شوند. با این حال، برخی نشانه‌ها و علائم شایع عبارتند از:
علائم اولیه و عمومی
- درد مفاصل: به‌ویژه در انگشت شست پا (حمله نقرس).
- تورم و قرمزی مفصل: به دلیل تجمع کریستال‌های اسید اوریک.
- گرمی و حساسیت مفصل: درد اغلب شب‌ها شدیدتر می‌شود.
علائم پوستی
- توپوس (Tophus): برجستگی‌های سفت زیر پوست، معمولاً در اطراف مفاصل، گوش یا آرنج.
علائم کلیوی
- سنگ کلیه: ایجاد کریستال‌های اسید اوریک در کلیه که باعث درد پهلو، خون در ادرار و سوزش ادرار می‌شود.
- اختلال در عملکرد کلیه: در موارد پیشرفته
علائم عمومی و غیر اختصاصی
- خستگی مزمن
- بی‌اشتهایی
- حالت تهوع یا احساس سنگینی در معده
- افزایش فشار خون (در برخی موارد همراه با هایپراوریسمی دیده می‌شود)
نکته مهم: همه‌ی افراد با اسید اوریک بالا دچار نقرس یا سنگ کلیه نمی‌شوند.
1. درد و التهاب مفاصل (نقرس)
یکی از شایع‌ترین پیامدهای افزایش سطح اسید اوریک، بیماری نقرس است.
ویژگی‌ها:
-
- درد شدید و ناگهانی، معمولاً در انگشت شست پا
- قرمزی، گرمی و تورم مفصل
- حملات معمولاً در شب رخ می‌دهند و ممکن است چند روز طول بکشد
علت: تجمع کریستال‌های اورات در مفاصل باعث التهاب شدید می‌شود.
2. تشکیل توفوس (Tophi)
در صورت مزمن شدن هایپراوریسمی، کریستال‌های اسید اوریک در بافت‌های نرم رسوب کرده و برجستگی‌های کوچکی به نام توفوس ایجاد می‌کنند.
محل شایع: انگشتان دست و پا، آرنج، گوش
نشانه: وجود این برجستگی‌ها نشانه پیشرفت بیماری و نیاز به درمان فوری است.
3. سنگ‌های کلیوی
افزایش غلظت اسید اوریک خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
علائم:
- درد پهلو یا کمر (درد کولیکی)
- خون در ادرار
- مشکلات ادراری مثل سوزش یا تکرر ادرار
4. آسیب‌های کلیوی
در صورت عدم درمان، تجمع طولانی‌مدت اسید اوریک می‌تواند به نفروپاتی اوریک یا آسیب کلیوی منجر شود. این مشکل ممکن است بدون علامت واضح باشد، اما به تدریج باعث کاهش عملکرد کلیه می‌شود.
5. علائم عمومی
علاوه بر نشانه‌های اختصاصی، افراد مبتلا ممکن است علائم غیر اختصاصی نیز تجربه کنند:
- خستگی و بی‌حالی
- احساس ضعف عمومی
- تب خفیف در دوره‌های التهاب مفاصل
عوامل خطرناک علائم اسید اوریک بالا
برخی شرایط احتمال ابتلا به هایپراوریسمی را افزایش می‌دهند:
- مصرف زیاد گوشت قرمز و غذاهای دریایی
- مصرف الکل (خصوصاً آبجو)
- اضافه‌وزن و سندرم متابولیک
- کم‌آبی
- استفاده از داروهای مدر (ادرارآور) یا داروهای شیمی‌درمانی
- سابقه خانوادگی نقرس یا سنگ کلیه
تشخیص علائم اسید اوریک بالا
تشخیص قطعی هایپراوریسمی با آزمایش خون انجام می‌شود. در این آزمایش، سطح اسید اوریک در خون اندازه‌گیری شده و در صورت نیاز، آزمایش ادرار و تصویربرداری از کلیه‌ها و مفاصل نیز درخواست می‌شود.
اسید اوریک بالا معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است، اما با پیشرفت، می‌تواند منجر به بیماری‌های مهمی مانند نقرس و سنگ کلیه شود. تشخیص زودهنگام از طریق آزمایش خون و توجه به علائم، به پیشگیری از عوارض کمک می‌کند. رعایت رژیم غذایی متعادل، نوشیدن آب کافی، کاهش مصرف الکل و مراجعه منظم به پزشک، از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل این وضعیت هستند.