با توجه به لایحه حجاب و عفاف که مجازات‌های سنگینی را برای عدم رعایت پوشش قانونی وضع کرده است، احتمال ازاد شدن حجاب در ایران وجود دارد؟ این پرسشی است که ذهن بسیاری از مردم، به‌ویژه نسل جوان و زنان ایرانی را به خود مشغول کرده است. در حالی که حکومت رویکردی سخت‌گیرانه‌تر در پیش گرفته، خواسته‌های بخش قابل توجهی از جامعه در جهت آزادی‌های فردی افزایش یافته است. آینده این مسئله به پویایی‌های داخلی و فشارهای اجتماعی و سیاسی بستگی دارد. آسیا مدیا در این زمینه معتقد است که تحولات اخیر و واکنش‌های مردمی در برابر اجرای قوانین جدید، نشان‌دهنده پیچیدگی این چالش اجتماعی و فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران است و چگونگی تعامل حاکمیت با مطالبات عمومی، مسیر آتی این مسئله را تعیین خواهد کرد.
موضوع حجاب و پوشش در ایران، از زمان انقلاب اسلامی همواره یکی از مسائل محوری و حساس جامعه و سیاست گذاری های کلان بوده است. با گذشت زمان و تغییر نسل ها، دیدگاه ها و تفاسیر متفاوتی از الزامات شرعی و هنجارهای اجتماعی در خصوص پوشش شکل گرفته است. این تفاوت ها، به ویژه در سال های اخیر، به چالش های جدی میان بخش های مختلف جامعه و نهادهای حاکمیتی منجر شده است. لایحه جدید حجاب و عفاف، در واکنش به این تحولات و به منظور تقویت قوانین موجود، تدوین و به تصویب رسید، اما همچنان با واکنش های متفاوتی روبرو است. درک ابعاد مختلف این قانون، مجازات های پیش بینی شده و همچنین پیامدهای اجتماعی آن، برای تحلیل وضعیت فعلی و پیش بینی آینده الزامی است.
قانون جدید حجاب
قانون جدید حجاب و عفاف که در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ و پس از تصویب مدت اجرای آزمایشی آن در مجلس شورای اسلامی منتشر شد، حاصل فرآیندی پیچیده و پربحث است. این لایحه ابتدا توسط قوه قضاییه تهیه و سپس به تصویب هیئت دولت رسید. در خرداد ماه ۱۴۰۲، با عنوان «لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب» به مجلس ارسال شد.
نکته قابل توجه این است که نسخه اولیه لایحه از سوی گروه های حامی حجاب، سهل گیرانه و ناکافی تلقی شد که منجر به تغییراتی در آن توسط دولت گردید. نسخه ثانویه در تاریخ ۹ خرداد ۱۴۰۲ به مجلس ارسال و جایگزین نسخه اولیه شد. در این مرحله، کمیسیون حقوقی مجلس تغییرات عمده ای ایجاد کرد و تعداد مواد لایحه را از ۱۵ به ۷۰ ماده افزایش داد. این تغییرات شامل تعیین مقررات پوشش برای مردان و وضع مجازات ها و جریمه های متعدد و بی سابقه بود.
متن نهایی که به تصویب کمیسیون قضایی مجلس رسید، انتقادات بسیاری را به همراه داشت. روند تصویب آن نیز با بحث هایی همراه بود، از جمله تصمیم به تصویب غیرعلنی در کمیسیون مشترک و درخواست تصویب بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی، که به مجلس اجازه می دهد در موارد ضروری، اختیار وضع برخی مقررات را به کمیسیون های داخلی خود تفویض کند تا به صورت آزمایشی اجرا شوند. نهایتاً، این لایحه پس از بررسی در کمیسیون ۶ نفره حقوقی و قضایی مجلس، برای مدت سه سال به صورت آزمایشی به تصویب رسید و به شورای نگهبان ارسال شد. مجازات های پیش بینی شده در این قانون، در تاریخ قانون گذاری کشور از نظر شدت و گستردگی، بی سابقه تلقی می شوند.
لایحه حجاب سال 1404
لایحه حجاب و عفاف که در سال ۱۴۰۲ به تصویب آزمایشی رسید، در سال ۱۴۰۴ نیز در حال اجراست و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی گسترده ای به همراه داشته است. این لایحه با هدف ساماندهی وضعیت پوشش و مقابله با ناهنجاری های اجتماعی در نظر گرفته شده، اما در عمل با مقاومت ها و چالش هایی از سوی بخش هایی از جامعه مواجه شده است. واکنش های عمومی به این قانون، از جمله بی اعتنایی هزاران نفر به تجمع های حمایتی از آن و دیدگاه های انتقادی برخی شخصیت های سیاسی، نشان دهنده شکاف عمیق بین رویکرد حاکمیت و خواسته های افکار عمومی است.
اجرای این لایحه، به ویژه در اماکن عمومی و وسایل نقلیه، با استفاده از فناوری و نظارت هوشمند صورت می گیرد. این امر در پی آن است که بدون نیاز به مواجهه مستقیم انسانی، موارد کشف حجاب یا بدپوششی شناسایی و پیامک های اخطاری یا جریمه ارسال شود. با این حال، این رویکرد نیز با اعتراضاتی همراه بوده است، چرا که برخی آن را دخالت در حریم خصوصی افراد و نادیده گرفتن واقعیت های اجتماعی می دانند. این لایحه که قرار است به صورت آزمایشی اجرا شود، در طول این مدت مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت و ممکن است در آینده دستخوش تغییراتی شود.
انواع مجازات بی حجابی در اماکن عمومی
لایحه جدید حجاب و عفاف، مجازات های متعددی را برای انواع بی حجابی و بدپوششی در انظار، اماکن عمومی و معابر پیش بینی کرده است. این مجازات ها بسته به نوع تخلف و تکرار آن، از جریمه نقدی تا حبس و محرومیت های اجتماعی متفاوت است. هدف از این اقدامات، اعمال سخت گیری بیشتر برای رعایت قوانین پوشش در جامعه است.
مجازات کشف حجاب
بر اساس لایحه حجاب، هر زنی که در انظار یا اماکن عمومی یا معابر، چادر، مقنعه، روسری یا شال خود را به نحوی که سر پوشیده نباشد، از سر بردارد، مشمول مجازات کشف حجاب قرار می گیرد. این مجازات ها به صورت پلکانی و با تکرار جرم تشدید می شوند. برای بار اول، جریمه نقدی بین ۶ تا ۲۴ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. در صورت تکرار برای بار دوم و سوم، این مبلغ به ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان افزایش می یابد. از بار چهارم به بعد، علاوه بر جریمه نقدی ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومانی، مجازات حبس از ۲ تا ۵ سال، ۲ سال ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی از ۶ ماه تا ۲ سال نیز اعمال خواهد شد.
مجازات بد پوششی
بدپوششی، هم برای زنان و هم برای مردان، در این قانون تعریف شده و مجازات هایی برای آن در نظر گرفته شده است. برای زنان، بدپوششی شامل پوشیدن لباس بدن نما یا تنگ، یا لباسی است که قسمتی از بدن پایین تر از گردن، بالاتر از مچ پا، یا بالاتر از ساعد دست ها دیده شود. برای مردان نیز پوشیدن لباس بدن نما یا لباسی که قسمتی از بدن پایین تر از سینه، بالاتر از ساق پا، یا سرشانه فرد دیده شود، بدپوششی محسوب می شود.
مجازات بدپوششی در محیط های عمومی نیز به صورت پلکانی است. برای بار اول، جریمه نقدی ۲۴ میلیون تومان است. برای بار دوم، سوم و چهارم، این جریمه به ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان افزایش می یابد. از بار پنجم به بعد، علاوه بر جریمه نقدی ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومانی، حبس از ۲ تا ۵ سال، ۲ سال ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی از ۶ ماه تا ۲ سال نیز اعمال خواهد شد.
مجازات برهنگی و نیمه برهنگی
لایحه جدید حجاب، مجازات های بسیار سنگینی را برای برهنگی یا نیمه برهنگی در انظار و اماکن عمومی تعیین کرده است. بر اساس این قانون، هر شخصی که در انظار یا اماکن عمومی یا معابر اقدام به برهنگی یا نیمه برهنگی کند، یا با پوششی ظاهر شود که عرفاً برهنگی محسوب شود، بلافاصله توسط ضابطان بازداشت و به دادگاه صالح معرفی خواهد شد.
مجازات این جرم برای بار اول، حبس از ۵ تا ۱۰ سال یا جزای نقدی از ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان است. در صورت تکرار، مجازات تشدید شده و مرتکب به حبس از ۱۰ تا ۱۵ سال یا جزای نقدی از ۱۵۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان محکوم می گردد. ضابطان موضوع این ماده شامل کلیه نیروهای فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فراجا) و همچنین ضابطان عام و خاص دادگستری هستند. این سطح از مجازات، نشان دهنده رویکرد بسیار جدی قانون گذار نسبت به این نوع تخلف است.
مجازات بی حجابی در مراسمها و وسایل نقلیه موتوری
لایحه حجاب، مجازات بی حجابی و بدپوششی در مراسم های عمومی نظیر راه پیمایی ها، کنسرت ها، جشنواره ها و رویدادهای مشابه را تشدید کرده است. در این مراسم ها، مجازات بدپوششی برای بار اول ۵۰ میلیون تومان جزای نقدی است و در صورت تکرار تا بار چهارم، به ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان افزایش می یابد. از بار پنجم به بعد، مجازات به ۱۵۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان جریمه نقدی، حبس از ۵ تا ۱۰ سال، ۲ سال ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی از ۶ ماه تا ۲ سال می رسد.
در خصوص برهنگی و نیمه برهنگی در این مراسم ها، مجازات برای بار اول ۱۵۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان جزای نقدی یا حبس از ۱۰ تا ۱۵ سال است و در صورت تکرار، به ۲۸۰ میلیون تومان جزای نقدی یا حبس از ۱۵ تا ۲۵ سال تشدید می شود. برای کشف حجاب در مراسم ها نیز مجازات ها سنگین تر شده است؛ از ۶۴ تا ۵۰ میلیون تومان برای بار اول تا ۱۵۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان جریمه نقدی، حبس از ۵ تا ۱۰ سال، ۲ سال ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی برای بار چهارم به بعد.
علاوه بر این، قانون برای بی حجابی در وسایل نقلیه موتوری نیز مجازات تعیین کرده است. هرکس در حال رانندگی با وسایل نقلیه موتوری مرتکب بی عفتی، کشف حجاب، بی حجابی یا بدپوششی شود، یا فردی را که سوار کرده مرتکب این جرایم شود، توسط پلیس راهنمایی و رانندگی به ۵۰۰ هزار تومان جزای نقدی محکوم می گردد. این جریمه برای وسیله نقلیه نافی اعمال مجازات های مقرر برای خود مرتکب نیست و در خصوص تاکسی ها و مسافربرهای اینترنتی نیز جاری است. در مورد موتورسیکلت ها، اگر راکب یا سرنشین مرتکب این تخلفات شود، موتورسیکلت به مدت یک هفته توقیف و مالک آن به ۲ میلیون تومان جزای نقدی محکوم می شود. در صورت مخدوش بودن پلاک، توقیف خودرو به یک ماه و جریمه راننده به ۴ میلیون تومان افزایش می یابد.
این حجم از جزئیات و شدت مجازات ها، نشان دهنده عزم جدی قانون گذار برای اعمال کنترل شدیدتر بر پوشش عمومی است که می تواند به افزایش تنش های اجتماعی و نارضایتی عمومی دامن بزند.
مجازات بی حجابی برای اقشار خاص
قانون جدید حجاب و عفاف، برای اقشار خاص جامعه نیز مجازات های ویژه ای در نظر گرفته است که با توجه به سن، جایگاه اجتماعی یا شغلی افراد، شدت متفاوتی دارند. این رویکرد نشان دهنده تمرکز قانون گذار بر گروه هایی است که از نظر او می توانند تأثیرگذاری بیشتری در جامعه داشته باشند.
مجازات بی حجابی افراد زیر 18 سال
لایحه حجاب برای اطفال و نوجوانانی که سن آنها در زمان ارتکاب جرم بین ۹ تا ۱۸ سال تمام شمسی باشد، نیز مجازات تعیین کرده است. به تشخیص قاضی، این افراد به جزاهای نقدی مقرر در این قانون یا مجازات ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مندرج در فصل دهم بخش دوم کتاب اول قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۴ محکوم می گردند. اعمال مقررات مربوط به کانون اصلاح و تربیت صرفاً در مورد جرائمی اعمال می شود که در قانون جدید حجاب و عفاف برای آن حبس مقرر گردیده است. این نشان دهنده رویکرد قانون گذار برای برخورد با تخلفات پوشش در سنین پایین تر و با هدف اصلاحی و تربیتی است.
مجازات بی حجابی افراد مشهور و سلبریتی ها
افرادی که دارای شهرت یا تأثیرگذاری اجتماعی هستند، در صورت ارتکاب هر یک از جرائم مربوط به پوشش در فضای مجازی یا غیرمجازی، با مجازات های شدیدتری مواجه خواهند شد. برای بار اول، علاوه بر محکومیت به مجازات مقرر برای جرم ارتکابی، به ۲۸۰ میلیون تومان جزای نقدی یا یک تا ۵ درصد از کل دارایی (هر کدام که بیشتر باشد) محکوم می گردند. همچنین، محرومیت از فعالیت های شغلی یا حرفه ای یا تبلیغاتی تا شش ماه و به تشخیص قاضی، ممنوعیت از خروج از کشور تا دو سال، ممنوعیت از فعالیت عمومی در فضای مجازی تا دو سال و لغو کلیه امتیازات، تخفیفات و معافیت های اعطایی نیز اعمال خواهد شد.
در مراتب بعدی تکرار جرم، مجازات ها تشدید می شوند؛ علاوه بر مجازات اصلی، ۵۶۰ میلیون تومان جزای نقدی درجه یک یا سه تا هشت درصد از کل دارایی (هر کدام که بیشتر باشد)، محرومیت از فعالیت های شغلی یا حرفه ای به مدت شش ماه تا سه سال، ممنوعیت از خروج از کشور به مدت شش ماه تا دو سال، ممنوعیت از فعالیت عمومی در فضای مجازی از شش ماه تا دو سال و لغو کلیه امتیازات، تخفیفات و معافیت های اعطایی در نظر گرفته شده است. این رویکرد، بیانگر اهمیت تأثیرگذاری افراد مشهور از دیدگاه قانون گذار در ترویج هنجارهای اجتماعی است.
مجازات بی حجابی کارمندان و کارکنان
در صورتی که صاحبان یا کارکنان مشاغل و کسب وکارهای مجازی یا غیرمجازی در محل کسب یا حرفه خود، مرتکب برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی شوند، علاوه بر اعمال مجازات مقرر برای خود فرد مرتکب، صاحب حرفه یا شغل نیز مجازات خواهد شد. در مرتبه اول، به جریمه نقدی از ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان یا دو ماه سود ناشی از درآمد آن شغل (هر کدام که بیشتر باشد) و به تشخیص قاضی ممنوعیت خروج از کشور از شش ماه تا دو سال محکوم می گردد.
در مراتب بعدی تکرار جرم، جریمه نقدی به ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان یا چهار ماه سود ناشی از درآمد آن شغل (هر کدام که بیشتر باشد) و ممنوعیت خروج از کشور از شش ماه تا دو سال افزایش می یابد. مسیرها و محل های گردشگری نیز به عنوان محل کسب و کار مسئولان یا متصدیان یا صاحبان گروه ها و گشت ها (تورها) و اردوهای گردشگری محسوب می شوند و مشمول این احکام هستند. در مراکز دولتی یا غیردولتی که مشاغل و کسب وکارهای مستقلی دارند، احکام و مجازات ها صرفاً در خصوص مشاغل و کسب وکارهایی اعمال می شود که جرم در محل آنها واقع شده است، نه کل مرکز. این بخش از قانون، مسئولیت پذیری جمعی را در محیط های کاری مورد تأکید قرار می دهد.
مجازات ترویج و تبلیغ بی حجابی
قانون جدید حجاب، نه تنها برای خود عمل بی حجابی، بلکه برای ترویج و تبلیغ آن نیز مجازات های سنگینی در نظر گرفته است. این رویکرد نشان دهنده نگرانی قانون گذار از گسترش آنچه که «فرهنگ بی عفتی» می نامد، است و تلاش دارد تا از طرق مختلف، از جمله کنترل محتوا در فضای مجازی، با آن مقابله کند.
حکم ترویج بی حجابی در پیام رسان های داخلی
پلتفرم های کاربرمحور که افراد با نام کاربری خود اقدام به انتشار محتوا می کنند، مسئول بارگذاری محتوای مربوطه هستند. این پلتفرم ها موظفند از انتشار محتوای مروج یا مبلغ برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی جلوگیری کرده و محتواهای مزبور را حداکثر ظرف مدت دوازده ساعت حذف نمایند. در صورت کوتاهی در اجرای این سازوکارها، ضابطان مکلفند حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پس از کشف و مستندسازی، محتواهای ناقض قانون را حذف و پرونده را جهت تعیین تکلیف قضائی ارسال نمایند.
پلتفرم متخلف برای بار اول به جریمه نقدی معادل سه تا ده درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون محکوم می گردد. در صورت تکرار، این جریمه به هفت تا پانزده درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه افزایش می یابد. در پلتفرم هایی که کاربرمحور نیستند و محتوایی منتشر می شود که به نحوی برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی را ترویج یا تبلیغ نماید، برای بار اول به جزای نقدی معادل هفت تا پانزده درصد سود حاصل از درآمد سالانه و ممنوعیت از تبلیغات از یک تا سه ماه و حذف محتواهای ناقض قانون محکوم می شوند و در مراتب بعدی، جزای نقدی به پانزده تا بیست و پنج درصد سود حاصل از درآمد سالانه افزایش می یابد. این بند از قانون، مسئولیت سنگینی را بر دوش پلتفرم های داخلی و مدیران آن ها قرار می دهد.
کیفر تبلیغ بی حجابی سازمان یافته یا با همکاری اشخاص خارجی معاند
هرگاه شخصی با همکاری دولت ها، شبکه ها، رسانه ها، گروه ها یا سازمان های خارجی یا معاند، یا اشخاص معاند مرتبط با آنها، یا به صورت سازمان یافته، مرتکب ترویج یا تبلیغ برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی گردد، مجازات های بسیار سنگینی در انتظار اوست. چنانچه مرتکب مفسد فی الارض شناخته نشود، به ۵ تا ۱۰ سال حبس و ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان جزای نقدی محکوم می گردد.
همچنین، ممکن است ارتکاب جرم سازمان یافته بوده، اما با همکاری اشخاص خارجی معاند نباشد و گروه سازمان یافته اغفال شده باشد. در این صورت، مجازات حبس موضوع این ماده تا سه درجه قابل تخفیف است، بدین معنی که دادگاه می تواند مرتکب را به حبس از ۹۱ روز تا ۵ سال محکوم نماید. این بخش از قانون، نشان دهنده حساسیت ویژه حاکمیت نسبت به هرگونه اقدام سازمان یافته یا مرتبط با عوامل خارجی در زمینه ترویج بی حجابی است.
مجازات توهین و تمسخر حجاب یا تبلیغ بی حجابی
به طور کلی، هر شخصی که در فضای مجازی یا غیرمجازی حجاب را مورد توهین یا تمسخر قرار دهد، یا برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی را ترویج یا تبلیغ نماید، یا هر رفتاری انجام دهد که نوعاً ترویج و تبلیغ آنها محسوب گردد، مجازات خواهد شد. برای بار اول، به جزای نقدی از ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان و به تشخیص مقام قضائی ممنوعیت خروج از کشور تا دو سال و ممنوعیت فعالیت عمومی در فضای مجازی از شش ماه تا دو سال محکوم می گردد.
در مراتب بعدی، مجازات به جزای نقدی از ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان و حبس از ۲ تا ۵ سال و به تشخیص مقام قضائی ممنوعیت خروج از کشور تا دو سال و ممنوعیت فعالیت عمومی در فضای مجازی از شش ماه تا دو سال تشدید خواهد شد. این بند از قانون، دامنه وسیعی از رفتارها را شامل می شود و نشان می دهد که هرگونه ابراز نظر یا عملی که به نوعی در تضاد با مفهوم حجاب اجباری باشد، می تواند تحت پیگرد قانونی قرار گیرد.
مجازات سفارش کار به افراد مروج بی حجابی و ارسال صورت فیلم و عکس به رسانه های خارج از کشور
سفارش کار یا سفارش تبلیغات به اشخاص حقیقی یا حقوقی که در داخل یا خارج از کشور در فضای مجازی یا رسانه ای فعالیت داشته و فعالیت آنها نوعاً ترویج یا تبلیغ برهنگی، بی عفتی، بی حجابی یا بدپوششی باشد، ممنوع است. چنانچه کار یا تبلیغات موضوع سفارش مذکور انجام شده باشد، سفارش دهنده طبق لایحه حجاب مجازات می گردد. برای بار اول، به ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان جزای نقدی یا دو برابر هزینه تبلیغات مشابه در صدا و سیما (هر کدام که بیشتر بود) محکوم می شود. برای مراتب بعدی، مجازات به دو برابر مجازات بار اول افزایش خواهد یافت.
همچنین، ارسال صوت، فیلم و عکس به دولت ها، شبکه ها، رسانه ها، گروه ها یا سازمان های خارجی یا معاند یا اشخاص معاند مرتبط با آنها نیز مشمول مجازات است، مشروط بر اینکه در رسانه ها یا شبکه های معاند پخش شده باشد. در این صورت، مرتکب به حبس از ۵ تا ۱۰ سال و جزای نقدی از ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان محکوم خواهد شد. این ماده، به طور خاص به دنبال محدود کردن ارتباطات و همکاری هایی است که می تواند به ترویج بی حجابی در سطح بین المللی منجر شود و نشان دهنده حساسیت حاکمیت بر این موضوع است.
مجازات طراحی یا تبلیغ لباس ممنوعه یا مانکن اسباب بازی مجسمه یا تصویر مروج بی حجابی
طراحی یا تبلیغ لباس ممنوعه، یا مانکن، اسباب بازی، مجسمه، عروسک، تابلو، نماد یا تصویر مروج برهنگی، بی عفتی، بی حجابی و بدپوششی مشمول مجازات است. برای بار اول، علاوه بر ضبط ابزار ارتکاب جرم، به ۱۰۰ میلیون تومان جریمه نقدی یا دو برابر درآمد خالص حاصل از ارتکاب جرم (هر کدام که بیشتر بود) و به تشخیص قاضی ممنوعیت از خروج از کشور تا دو سال و ممنوعیت از فعالیت عمومی در فضای مجازی تا دو سال محکوم می گردد.
در مراتب بعدی، مجازات به ۱۵۰ میلیون تومان جریمه نقدی یا سه برابر درآمد خالص حاصل از ارتکاب جرم (هر کدام که بیشتر بود) و به تشخیص قاضی به ممنوعیت از خروج از کشور از شش ماه تا دو سال و ممنوعیت از فعالیت عمومی در فضای مجازی از شش ماه تا دو سال تشدید می شود. چنانچه جرائم موضوع این ماده به صورت سازمان یافته صورت پذیرد، مجازات مرتکبان جزای نقدی از ۱۵۰ تا ۲۸۰ میلیون تومان و شش ماه تعلیق مجوزهای فعالیت خواهد خواهد بود. لباس، اسباب بازی، مجسمه، عروسک، مانکن یا تابلو موضوع این ماده، کالای ممنوعه به حساب می آید و واردات آنها نیز برای مرتکب مجازات در پی دارد. این بند نشان دهنده تلاش قانون گذار برای کنترل کامل بر تمامی جنبه های مرتبط با پوشش و جلوگیری از ترویج آن از طریق محصولات فرهنگی و هنری است.
تخلفات و مسائل مرتبط با اجرای قانون حجاب
اجرای قانون جدید حجاب و عفاف، تنها به مجازات مستقیم افراد محدود نمی شود، بلکه شامل مسئولیت ها و مجازات هایی برای مدیران، صاحبان مشاغل، پلتفرم های آنلاین و حتی افراد متعرض به زنان باحجاب یا آمران به معروف نیز می شود. این ابعاد مختلف، پیچیدگی و گستردگی این قانون را در تمام سطوح جامعه نشان می دهد و چالش های متعددی را در پی خواهد داشت.
مجازات مدیران و صاحبان مشاغل در صورت بی حجابی کارکنان و کارمندان
چنانچه هر یک از کارکنان دستگاه های اجرایی و هر یک از اعضای مؤسسات خصوصی حرفه ای عهده دار خدمات عمومی، و نیز اشخاصی که در مراکز آموزشی و پژوهشی اعم از دولتی، غیردولتی و دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به تدریس یا به هر نحوی در آن دستگاه ها شاغل یا به طور موقت مشغول به کار هستند، داخل دستگاه متبوع خود مرتکب هر یک از جرائم موضوع قانون و لایحه حجاب و عفاف شوند، به هیئت های مربوطه اعلام می گردد. مؤسسات خصوصی حرفه ای عهده دار مأموریت عمومی نیز مشمول مجازات فوق می شوند.
هیئت های رسیدگی به تخلفات، کمیته های انضباطی یا دادسراهای انتظامی مکلفند به شکایات یا گزارش های واصله، طبق قوانین مربوط رسیدگی و حکم انتظامی صادر نمایند. مرجع قضایی نیز مکلف است مشمولین این ماده را علاوه بر مجازات های مقرر در این قانون، به انفصال از خدمات دولتی و عمومی تا شش ماه محکوم نماید. البته در مواردی که حکم قطعی انضباطی صادره از مراجع اداری نیز انفصال بوده باشد، حکم این تبصره اجرا نخواهد شد. مسئول مستقیم در دستگاه ها، چنانچه هر یک از وظایف تعیین شده در این قانون را اجرا نکند یا به صورت ناقص اجرا نماید، مستنکف از اجرای قانون عفاف تلقی می گردد و به انفصال موقت از خدمات دولتی و عمومی و اشتغال به حرفه مربوط به مدت تا دو سال محکوم می شود. این بند، مسئولیت سنگینی را بر دوش مدیران و مسئولان قرار می دهد.
وظایف پلتفرم های تاکسی اینترنتی در قبال بد حجابی
پلتفرم ها یا سکوهای تاکسی اینترنتی طبق لایحه حجاب مکلفند ظرف مدت دو ماه در سامانه های ارتباطی خود با مشتریان و رانندگان، امکان گزارش دهی راننده خودرو در خصوص مسافران ناقض قانون حجاب و عفاف را فراهم نمایند. چنانچه راننده نقض احکام این قانون توسط مسافر را به سامانه مربوطه گزارش کند، از پرداخت جریمه معاف خواهد شد.
همچنین این پلتفرم ها مکلفند ارتباط برخط مأموران فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فراجا) با این سامانه را تعبیه نمایند. در صورت عدم انجام تکالیف موضوع این ماده، پلتفرم های متخلف به پرداخت جزای نقدی معادل سه ماه سود ناشی از درآمد پلتفرم محکوم می گردند. این وظایف نشان دهنده تلاش برای گسترش نظارت و مسئولیت پذیری در فضای مجازی و کسب وکارهای آنلاین است.
مجازات اخلال و جلوگیری از اجرای لایحه و دسترسی نیروی انتظامی به دوربینها
هرگونه تعرض، تمرد، مزاحمت یا اخلال در مراحل اجرای قانون حجاب و عفاف ممنوع می باشد. در این صورت، ضمن توقیف ابزار و تجهیزات مربوطه، در صورتی که رفتار ارتکابی در قانون حجاب دارای مجازات شدیدتری نباشد، مرتکب به حبس از شش ماه تا دو سال و یا جزای نقدی از ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان محکوم می گردد. این ماده نشان می دهد که قانون گذار قصد دارد با هرگونه مانع تراشی در مسیر اجرای این لایحه برخورد جدی کند.
کلیه دستگاه های اجرایی و اشخاص حقوقی و حقیقی متولی ارائه خدمات به مردم از قبیل بانک های غیردولتی، شرکت های حمل و نقل مسافر، فروشگاه ها، صاحبان حرف و مشاغل و مسئولین محوطه شهرک ها یا مجتمع ها موظفند ضمن به روزرسانی دوربین های در اختیار به منظور ارتقای کیفیت تصویر، تصاویر دوربین های خود را به مدت حداقل بیست روز نگهداری و آنها را جهت شناسایی افراد ناقض این قانون در اختیار فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فراجا) قرار دهند. در صورت امتناع از اجرای این حکم یا حذف داده ها، کارکنان مسئول مربوطه به شش ماه تا دو سال انفصال از خدمات دولتی و عمومی و صاحبان مشاغل و حرف و کسب وکارها به جزای نقدی درجه یک یا معادل یک تا سه ماه سود ناشی از درآمد سالانه شغل و سایر افراد به جزای نقدی درجه چهار محکوم می گردند. این بخش از قانون، الزام به همکاری وسیع با نیروی انتظامی در جمع آوری شواهد تصویری را نشان می دهد.
این رویکرد جامع و سخت گیرانه، با هدف مهار آنچه که هنجارشکنی در حوزه پوشش تلقی می شود، می تواند در عمل با چالش های اجرایی و مقاومت های اجتماعی مواجه شود.
مجازات توهین به زنان باحجاب یا بی حجاب و آمران به معروف
قانون جدید حجاب، مجازات هایی را برای توهین به زنان باحجاب یا بی حجاب، و همچنین آمران به معروف، در نظر گرفته است. هر شخصی در انظار و اماکن عمومی، معابر، محیط های شغلی اعم از دولتی یا خصوصی یا وسایل حمل و نقل عمومی متعرض بانوان محجبه شود، توسط ضابطان عام و خاص قوه قضائیه بازداشت و به ۲ تا ۶ ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. هر شخص با هرگونه رفتاری اعم از فعل و ترک فعل به علت حجاب به زنان توهین یا تمسخر نماید یا افترا ببندد، به مجازات این ماده محکوم خواهد شد.
امر به معروف و نهی از منکر در این زمینه بایستی با احترام و با رعایت شروط آن نظیر نداشتن مفسده انجام شود. بر اساس لایحه حجاب، هر کس در امر به معروف و نهی از منکر در خصوص عدم رعایت حجاب شرعی یا بی حجابی یا بدپوششی، مرتکب توهین یا افترا گردد، به مجازات مقرر قانونی محکوم می شود. همچنین چنانچه فردی ابتدائاً امر به معروف و نهی از منکر را با پرخاش و دعوا همراه کند، به جریمه نقدی از ۶ تا ۲۴ میلیون تومان محکوم خواهد شد. هر کس در مقابل امر به معروف و نهی از منکر شرعی و قانونی در مورد عفاف و حجاب حرکات غیرمتعارف انجام دهد و یا توهین یا پرخاش نماید، به جزای نقدی از ۲۴ تا ۵۰ میلیون تومان محکوم خواهد شد. این مقررات تلاش می کنند تا از هر دو گروه، یعنی زنان باحجاب و آمران به معروف، در برابر توهین و تعرض حمایت کنند، در حالی که برای طرف مقابل نیز مجازات هایی در نظر گرفته شده است.
پیچیدگی های حقوقی و اجتماعی پیرامون این قانون، نیاز به مشاوره با وکلای متخصص در امور کیفری را برای درک دقیق تر و دفاع موثرتر از حقوق افراد ضروری می سازد.
سوالات متداول
لایحه حجاب و عفاف چیست؟
لایحه حجاب و عفاف قانونی است که با هدف ساماندهی وضعیت پوشش و اعمال مجازات برای بی حجابی، بدپوششی و ترویج آن در جامعه ایران تصویب شده است. این لایحه شامل ده ها ماده قانونی است که انواع تخلفات و مجازات های مربوط به پوشش را تعریف می کند.
قانون جدید حجاب از چه زمانی اجرا میشود؟
لایحه حجاب و عفاف در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ به صورت آزمایشی برای مدت سه سال به تصویب مجلس رسید و پس از تأیید شورای نگهبان، اجرای آن آغاز شده است. بنابراین، این قانون در حال حاضر در حال اجرا است و در سال ۱۴۰۴ نیز اعمال می شود.
مجازات اصلی کشف حجاب در قانون جدید کدام است؟
مجازات اصلی کشف حجاب در قانون جدید، جریمه نقدی است که از ۶ تا ۲۴ میلیون تومان برای بار اول شروع می شود. با تکرار جرم، این جریمه افزایش یافته و در مراتب بالاتر می تواند شامل حبس از ۲ تا ۵ سال، ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت فعالیت در فضای مجازی نیز شود.
آیا مجازات بی حجابی برای افراد زیر 18 سال متفاوت است؟
بله، مجازات بی حجابی برای افراد زیر ۱۸ سال متفاوت است. برای اطفال و نوجوانان ۹ تا ۱۸ سال، قاضی می تواند جزای نقدی یا اقدامات تأمینی و تربیتی مندرج در قانون مجازات اسلامی را اعمال کند، به ویژه در مواردی که حبس در نظر گرفته شده است.
ترویج بی حجابی چه مصادیقی دارد؟
ترویج بی حجابی مصادیق گسترده ای دارد، از جمله توهین یا تمسخر حجاب، تبلیغ برهندگی یا بدپوششی در فضای مجازی و غیرمجازی، طراحی یا تبلیغ لباس ممنوعه و مانکن های مروج بی حجابی، و همچنین سفارش کار یا تبلیغات به افراد یا رسانه های مروج بی حجابی.